Bel kayması (spondilolistezis), belde bulunan omur isimli kemiklerden birinin diğeri üzerine öne doğru kaymasına verilen isimdir. Bu kayma neticesinde bel bölgesi anatomisi ve hareketi bozulur. Bu durum da omurganın normal hareketini bozarak, instabilite denilen, omurganın stabil hareket sınırları dışında, ona zarar verebilecek hareketler yapmasına sebep olmaktadır. Tüm bu süreç, bel bölgesine ve hatta bacaklara yayılan ağrıya ve bel bölgesinin kireçlenmesine sebep olabilmektedir.
Bel bölgesinde 5 adet omur bulunmakta olup, bunları aşağıda sakrum adı verilen, birbirine kaynamış 5 omurun oluşturduğu büyük bir kemik yapı takip eder. Bu 5 bel omuru (lomber vertebra) ve sakrum arasında da, omurga hareketini sağlamaya yardımcı olan ve şok absorbe eden disk isminde, oval, elipsoit yapılar bulunmaktadır. Omurlar birbiri üzerinde dizilerek, içinde omuriliğin bulunduğu kanalı oluştururlar ve bu sayede omuriliği korumuş olurlar. Omurilik de hem bu kanalda ilerler, hem de her omur seviyesinde sağda ve solda, bacak ve ayaklarımızı hareket ettirmemizi sağlayan ve bu bölgelerin duyularını beynimize ileten sinir köklerine sahiptir.
Bel kaymasının birçok sebebi olabilir. En sık gördüklerimiz: dejeneratif (yaşlanmaya – kireçlenmeye bağlı) ve istmik (doğuştan) türleridir. Yaşlanan omurgada bir takım değişiklikler olur. Yaşlandıkça omurlar arasında bulunan diskler içerdikleri suyu kaybeder, kurumaya başlar, sertleşir ve yüksekliğini anlamlı derecede yitirir (bu durum yaşlılarda boyu da kısaltabilir). Disk yüksekliği azaldıkça, omurgamızı olması gerektiği pozisyonda ve kuvvette tutan bağlar ve eklemler zayıflamaya başlar. Bu zayıflama da omurların anormal hareketine ve birinin diğerinin üzerine öne doğru kaymasına sebep olabilmektedir. Omurga yaşlanmaya devam ettikçe, arkadaki bağlar öne doğu bükülmeye başlamaktadır. Bu durum da omurilik basısına ve ağrıya sebep olmaktadır. Omurların öne doğru kayması devam ettikçe, omuriliğin içinde bulunduğu kanal da daralmaktadır. Omurilik kanal darlığı (spinal stenoz) ve öne doğru bükülme omurilik basısına sebep olmaktadır. Bu tanılar dejeneratif bel kayması olan, omurgası yaşlanıp-kireçlenen hastalarda sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Dejeneratif bel kayması kadınlarda erkeklere göre daha sıklıkla görülür ve 50 yaş üzerinde daha sık karşımıza çıkmaktadır.
Bel kaymasının istmik olan tipi, omurganın arka tarafında bulunan bir kemik köprünün (pars interarticularis) kırılması (buna spondilolizis – pars kırığı denir) ya da doğuştan kırık olması nedeniyle bir omurun diğerinin üzerine öne kayması şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Bu kırık, genelde adölesan dönemde olmakta ve orta yaşlara kadar kendini göstermemektedir. Ne zaman ki omurga yaşlanmaya başlar, o zaman altta yatan kırık nedenli kayma da başlar. İstmik bel kayması da aynı dejeneratif bel kayması gibi, ilerde omurilik kanalı daralmasına (spinal stenoz), omurilik basısına ve bel-bacak ağrısına sebep olabilmektedir.
Hastaların bel ağrısı ve buna eklenen bacaktan aşağı yayılan ağrı, karıncalanma, iğne batması, çekilme hissi, uyuşma gibi şikâyetleri olabilmektedir. Hastaların şikâyetleri, özellikle oturup öne eğilince omurilik kanalını genişlettikleri için hafiflemektedir. Aksine, yürüme ve ayakta durma ise genellikle şikâyetlerin şiddetini arttırmaktadır. Bu şikâyetler ilerleyip, bacakta kuvvet kaybı, yürümenin bozulması, aksama ve sonunda yürüyemez duruma gelmeye kadar ilerleyebilmektedir.
Sağlıklı, mutlu ve ağrısız günler dileğimle…