ÇOCUKLARDA EKRAN MARUZİYETİ-1
Günümüzde genç nesil, elektronik medyayı hayatlarının merkezinde konumlandırmaktadır. Çocuklar ve ergenler giderek artan çeşitlilikte dijital medya cihazını eğlence amacıyla kullanmaktadır. Zamanında anne ve babalarımız bizi sokaktan toplamakta zorlanırken şimdilerde bizler çocuklarımızı ekran başından almakta zorlanıyoruz. Dünya genelinde gençlerin dijital medya kullanımında sürekli bir artış görüldüğü aşikardır.
Özellikle küçük çocuk sahibi ebeveynler bazen sadece yemeklerini huzur içinde yiyebilmeye ya da arkadaşlarıyla rahat rahat sohbet etmeye hasret kalmaktadır. Özellikle restoranlar gibi halka açık yerlerde çocukların “uslu” durmalarını sağlamanın en kolay yolu ellerine telefon ya da tablet vermek gibi görünüyor. Hatta izledikleri öğretici çizgi filmlerin ya da oyunların zekalarını artırdığını bile düşünebiliyoruz. Ancak pek çok bilimsel çalışma bunun tam tersini gösteriyor. Çocukların eline ekranları vermek ne kadar işimizi kolaylaştırsa da bundan mümkün olduğunca kaçınmak gerekiyor. Bilgiye erişim ve hızlı iletişim gibi avantajlarına karşın son yıllarda ekran maruziyetinin bebekler, çocuklar ve ergenler üzerindeki sağlık ve psikolojik sorunları inceleyen bir çok çalışma yayınlanmaktadır.
Dil gelişiminin ivme kazandığı 2-3 yaş aralığında TV karşısında uzun süre vakit geçiren çocukların dil gelişiminin yaşıtlarından geri kaldığı, hatta erken yaşta yoğun ekran maruziyetinin otizmle ilişkili olduğu birçok çalışmada gösterilmiştir. Bu çocuklar okula başladıklarında yaşıtlarına göre daha fazla zorlanmaktadır. Diğer yandan, erken yaşta ebeveynin çocukla etkin iletişim kurarak, nitelikli medya kullanımı olan (nesnelerin isimlendirildiği, çocukların aktif katılımını sağlayan) çocukların dil gelişiminin daha iyi olduğu bildirilmiştir. Ayrıca aynı odada televizyon sesine maruz kalan ama tv seyretmeyen çocukların da dil gelişiminin geri kaldığına dair çalışmalar bulunmaktadır.
Yeni bulgular ekran süresi ve uyku süresi arasında ters bir ilişki olduğunu göstermektedir. Uyku bebeklerin ve küçük çocukların beyin gelişimleri için çok önemlidir. Biriken kanıtlar, hem süre hem de kalite açısından yetersiz uykunun gençlerin fiziksel ve zihinsel sağlığını ve psikososyal işleyişini tehlikeye atabileceğini gösteriyor. Ayrıca risk alma davranışının ve okul performansının da yetersiz uykudan kötü etkilenme olasılığı yüksektir.
Ekran başında geçirilen hareketsiz zamanın kalp damar hastalıklar için önemli risk faktörleri olan obezite, kolesterol yüksekliği ve yüksek tansiyon riskini artırdığı iddia edilmektedir.
Bilgisayar ekranına çok fazla bakmak göz yorgunluğuna, bulanık görmeye, göz kuruluğuna, baş ağrısına yol açabilir. Açık havada daha az zaman geçiren çocukların miyop olma riskinin daha yüksek olduğu gösterilmiştir.
Başta küçük ekranlı el cihazları olmak üzere ekran başında geçirilen sürenin duruşu etkilediği ve kas-iskelet sistemi yükü ve rahatsızlığı oluşturduğu iddia edilmektedir.
5-18 yaş aralığındaki çocuklar arasında yapılan bir araştırmaya göre günde iki saatten fazla dijital medya kullananlarda depresif belirtilerin görülme sıklığı anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Yetersiz uykunun, ortaokul öğrencileri arasında gece ekran kullanımı ile depresif belirtiler ve intihar duyguları arasında bağlantı kuran aracı bir faktör olduğu öne sürülmüştür.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı konmuş 6-17 yaş arası çocuk ve ergenlerin arasında yapılan bir araştırmaya göre bu çocukların ekran başında geçirdikleri sürenin daha fazla olduğu görülmüştür.
Aileler için çocuklarının sağlıksız teknoloji kullanımına işaret edebilecek belirtiler ise şunlardır:
Okul başarısının düşmesi.
Aile ve arkadaş ilişkilerinin zayıflaması.
Kendini daha iyi hissetmek için teknolojiyi bir araç olarak kullanmaları.
Ekranlarda vakit geçirmediği sürelerde kendini huzursuz, üzgün ya da öfkeli hissetmeleri.
Dijital dünyada (örneğin oyunlarda) fazla para harcamaları.
Dijital dünyada zaman geçirmek için fiziksel ihtiyaçlarını ertelemeleri.
Ekran başında geçirilen zamanın sağlık sorunlarına yol açmaya başlaması.
Yaşına uygun duygusal, sosyal fiziksel gelişimin sekteye uğraması.
Peki ekran maruziyeti konusunda yavrularımızı koruyabilmek adına neler yapabiliriz? Bu konudaki önerilerimize de sonraki yazımızda değineceğiz. Görüşmek üzere.