Diz, insan vücudunda yer alan en büyük ve en karmaşık eklemlerdendir. Tibia olarak adlandırılan kaval kemiği ile femur, yani uyluk kemiğini birbirine bağlar. Diz ekleminin ön tarafında ise patella olarak bilinen ve bir kalkan görevi gören diz kapağı bulunur. Tüm bu kemik yapılarının bir arada durmasını sağlayan ve diz ekleminin stabilitesini artıran dokulardan biri de bağlardır. Diz ekleminde, ön çapraz, arka çapraz, iç yan ve dış yan bağlar olmak üzere 4 ana bağ yapısı bulunur. Bunlar, dizin normal hareketlerine katkı sağlarken anormal hareketlerin oluşmasını engeller. Çapraz bağlar, dizin iç kısmında yer alır ve birbirlerine çapraz uzanır. “X” harfi şeklinde bir yapıda olmaları nedeniyle çapraz bağlar olarak adlandırılır. Yan bağlar ise dizin iç ve dış yanlarında bulunur. Bu bağlar, bacağa paralel uzanır ve diz ekleminin sağa sola hareketini kısıtlayarak stabilitesini artırır. Yan bağlar, kollateral bağ olarak da bilinir. Kemiklerin birbirine bağlanmasını sağlayan bağlar temel olarak kalın doku bantlarıdır. İç ve dış yan bağlar, bir arada çalışarak; uyluk kemiğine göre dışa ve içe daha fazla dönmeye meyilli olan kaval kemiğinin sağlıklı bir şekilde yerinde kalmasına yardım eder. Yan bağ yaralanması diz ekleminin yan taraflarında bulunan ligamentlerin zedelenmesidir. Bu bağlar, bir miktar esneme kabiliyetine sahip olsa da yeterince zorlandıklarında zedelenebilir ya da tamamen yırtılabilir. Futbol gibi doğrudan temas gerektiren spor dallarında sıklıkla görülür. Genellikle ağrı ve hassasiyete yol açar. Kopan bağın olduğu tarafta ağrı, daha yoğun olarak hissedilir. Yan bağ kopması durumunda kişi, dizini yerinden çıkacakmış gibi hisseder. Bu durum dizin stabilitesini de olumsuz etkiler. Yan bağlardan birinin yırtılmasına yol açacak kadar şiddetli gerçekleşen yaralanmalarda diz çevresindeki yumuşak dokularda, ciddi hasarlanma meydana gelir. Bu durum, kanama ve şişlik gibi belirtilere yol açabilir. Kanama, eklemin kendisinde de görülebilir. Kişi ayağa kalktığında diz ekleminin dengesiz olduğunu fark edebilir. Bacağa ağırlık verildiğinde eklem sertleşir ve ağrı hissedilir. Daha önceden gerçekleşen ancak tedavi edilemeyen kollateral bağ yaralanmalarında ise diz eklemindeki istikrarsızlığın devam etmesi yaygındır. Bu tip vakalarda bağda oluşan zedelenme iyileşse de bağ, dizi destekleyecek kadar güçlü olmaz. Diz ekleminin kullanıldığı sırada yoğun ağrı meydana gelebilir. Yan bağ yaralanması tedavisinde belirtilerin şiddeti de önemlidir. Bu nedenle yan bağ yaralanmaları 3 evrede incelenir:  Evre I Lezyon: Yan bağlardaki yırtılma 5 mm’den azdır. Dolayısıyla tam bir yırtılma söz konusu değildir. Kişi ayağa kalktığında ağrı belirginleşir ya da şiddetini artırır. Cerrahi dışı yöntemlerle tedavi edilebilir. Evre II Lezyon: Yan bağlardaki yırtılma 5 mm. ila 10 mm. aralığındadır. Dolayısıyla yırtılma, tam değildir. Zıplama ve dönme hareketleri sırasında kişi, dizinin boşaldığını hissedebilir. Şişlik ve ağrı yaygın olarak görülür. 3 ila 4 haftalık tedavi ile kişi, günlük yaşamına geri dönebilir. Evre III Lezyon: Yan bağlardaki yırtık 10 mm’den fazladır. Tam yırtılma görülebilir. İlgili bağ üzerinde şişlik vardır. Bu bölgede hassasiyet görülür. Kişi dizini bükemeyebilir. Yürüyüş sırasında dahi dizde boşalma hissi oluşabilir. Yan bağlar, futbol ve kayak gibi sportif faaliyetler sırasında yırtılabilir. Yaralanma, çoğunlukla alt bacağın medial olarak yani diğer dize doğru ya da diğer dizden uzağa doğru zorlanması ile oluşur. Dolayısıyla kişi sadece ayakta dururken yanlardan gelen bir darbe ile yan bağlarda hasarlanma oluşabilir. Ek olarak buz pateni ya da koşma gibi aktiviteler sırasında vücudun içe ya da dışa doğru dönmeye zorlanması da bu duruma neden olabilir. Zıpladıktan sonra yere iniş sırasında oluşabilen dengesizlik, diz ekleminin zorlanmasına ve yan bağların yırtılmasına sebebiyet verebilir. Sağlıklı, mutlu ve ağrısız günler dileğimle…

 


25.10.2025 22:27:00

Abdullah Güdendede

Yan Bağ Yaralanması

Yan Bağ Yaralanması