Dünya üzerinde birlikte yaşayan insanlar arasında çok yönlü ilişkiler kurulmaktadır. Bu ilişkilerden en önemli olanlarından biri şüphesiz ki arkadaşlık ilişkisidir. Bir insan, kendisini tanımak ve doğru bir yol çizmek istiyorsa, çevresindeki kişilerle kurduğu arkadaşlıkları doğru seçmelidir. Çünkü dostluk ve arkadaşlık, insanın aynadaki yansıması gibidir. İnsan, çevresindeki kişilerle olan ilişkilerinde kendisini bulur ve karakteri, arkadaşlarının özelliklerine göre şekillenir.
İyi Arkadaşlık Kişiyi Yükseltir
Bir kimse kendisini anlamak istiyorsa, arkadaşına bakmalıdır. Arkadaşlık, bir kişinin iç dünyasını ve karakterini yansıtan en önemli unsurlardan biridir. İslam'da dostluk ve arkadaşlık ilişkileri, insanın ahlaki ve manevi gelişimini önemli ölçüde etkileyen, onu doğru yolda tutan bir unsurdur. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bir hadisinde şöyle buyurmuştur: "Kişi, sevdiği kimseyle beraberdir." (Buhari) Bu hadis, bir kişinin kimlerle vakit geçirip kimlerle arkadaşlık yaptığına dikkat etmesi gerektiğini belirtir. İnsan, kendisiyle zıt düşüncelere sahip ve farklı ahlâklara sahip kişilerle uzun süreli arkadaşlık kurmakta zorlanır. Bu tür arkadaşlıklar genellikle hayal kırıklıkları ile sonlanır ve birey zamanla içsel bir boşluk hisseder. Çünkü insanlar, benzer düşüncelere ve benzer değerlere sahip kişilerle daha uyumlu olur.
Yanlış Arkadaş Seçiminin Sonuçları
Bir atasözümüzde şöyle denir: "Arkadaşını söyle, kim olduğunu söyleyeyim." Bu söz, arkadaşlık ilişkilerinin bireyin kimliğini ve karakterini yansıttığını açıkça ifade eder. Yanlış arkadaş seçimleri, kişinin hayatında ciddi sıkıntılara, rahatsızlıklara ve hatta felaketlere yol açabilir. Bu noktada, İslam da insanı çevresini doğru seçmeye teşvik eder. Kur'an-ı Kerim'de, kötü arkadaşların kişiyi doğru yoldan saptırabileceğine dikkat çekilir. Allah, Kur’an’da şöyle buyurur: "O gün ne mal fayda verir ne de evlat. Ancak Allah’a selim bir kalp ile gelen kimse müstesnadır." (Şuara, 89) Bu ayet, kişiyi kötü çevrelerden uzak durmaya ve selim kalp taşıyan kişilerle arkadaşlık yapmaya yönlendirir.
Gerçek Arkadaşlık Allah Rızası İçin Olmalıdır
Arkadaşlık ilişkileri menfaate dayalı değil, sadece Allah rızası için kurulmalıdır. Kişisel çıkarlar doğrultusunda kurulan arkadaşlıklar, uzun vadede güven kaybına, dargınlıklara ve düşmanlıklara dönüşebilir. Bu tür ilişkilerde sadakat ve güven duygusu zedelenir. İslam, insanı ahlaki değerlere, dürüstlüğe ve sadakate dayalı arkadaşlıklar kurmaya teşvik eder. Hz. Peygamber (s.a.v.), "Bir mümin, bir müminin aynasıdır" (Tirmizi) hadisinde, arkadaşlığın ve dostluğun samimi, güvene dayalı olması gerektiğini vurgulamıştır. Gerçek dostluklar, sadece kişisel çıkarlar üzerine değil, Allah rızası üzerine kurulur ve uzun ömürlü olur.
Arkadaşlıkta Kendi Yerine Koyma ve Saygı Gösterme
Arkadaşlık ilişkilerinde kişinin, arkadaşını kendi yerine koyması çok önemlidir. İslam, kişiyi dostuna daima saygı göstermeye ve ona değer vermeye yönlendirir. Arkadaşını kendisine tercih etmek, arkadaşlık ilişkilerinin en yüksek mertebesidir. Dostunun düşüncelerine saygı göstermek, onun yanlışlarını samimi bir şekilde düzeltmeye çalışmak, arkadaşlık ilişkisini daha da sağlamlaştırır. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bir hadisinde: "Kiminiz kendisi için sevdiğini, kardeşi için de sevmedikçe iman etmiş sayılmaz." (Buhari) buyurmuştur. Bu hadis, arkadaşlık ilişkilerinde karşılıklı sevgi ve saygının önemini vurgular.
Dostlukta Samimiyet ve Dürüstlük
Gerçek arkadaşlık, sadece güzel zamanları değil, zor zamanları da paylaşmaktır. Bir arkadaş, diğerine dertlerini ve sıkıntılarını açtığında, dostu yanında olmalı ve onu desteklemelidir. Dostuna sırdaş olmak ve ona güvendiğini hissettirmek, arkadaşlık bağlarını daha da derinleştirir. Kur’an-ı Kerim’de, müminlerin birbirlerine olan bağlılıkları ve desteği şu şekilde ifade edilir: "Müminler ancak kardeştirler." (Hucurat, 10) Bu ayet, dostluk ve kardeşlik ilişkilerinde samimiyetin ve karşılıklı desteğin ne kadar önemli olduğunu gösterir.
Sonuç olarak, kişi arkadaşlık kuracağı kişilerle "adam gibi" arkadaşlık kurmalıdır. Doğru arkadaş seçimleri, insanın hem içsel gelişimi hem de toplumdaki sağlıklı ilişkiler için çok önemlidir. Arkadaşlıklar, karşılıklı anlayış, saygı ve değer verme üzerine kurulmalı ve her iki tarafın da birbirine güven duyduğu ilişkiler olmalıdır. Gerçek dostluklar, zaman içinde güçlenen, destekleyen ve insanı doğru yolda tutan ilişkilerdir. Bu nedenle, insanın arkadaşlık ilişkilerini dikkatli bir şekilde seçmesi, hayatındaki en büyük kazançlardan biridir.
Vesselam