Bugün, 11 Aralık 2025 Perşembe
TEMA Vakfı, 5 Aralık Dünya Toprak Günü’nde kentlerde hızla artan betonlaşmanın yarattığı toprak kaybına dikkat çekerek, sağlıklı kentlerin temelinin sağlıklı topraklardan geçtiğini vurguladı. Bu yıl “Sağlıklı Kentler İçin Sağlıklı Topraklar” temasıyla yapılan açıklamada, iklim krizi ve nüfus artışının kentlerde yaşayan insanlar için toprağın sunduğu yaşamsal hizmetleri daha kritik hale getirdiği belirtildi.
TEMA Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Deniz Ataç, toprağın tüm canlıların yaşamı için taşıdığı önemi hatırlatarak, kentlerin kontrolsüz büyümesinin gelecekte ciddi riskler doğurduğunu ifade etti.
Dünya genelinde ve Türkiye’de kentleşmenin son 35 yılda iki kat arttığını belirten Ataç, 1990–2018 arasında dünyada yaklaşık bir buçuk Türkiye, Türkiye’de ise bir İstanbul büyüklüğünde alanın kentleşme nedeniyle yok olduğunu aktardı. Buna göre, dünyada her gün 33 bin 170; Türkiye’de ise 667 futbol sahası büyüklüğünde toprak betonla kaplanıyor.
Ataç, kişi başına düşen tarım alanının son 30 yılda %50 azaldığını hatırlatarak, “Mevcut tarım alanlarını korumazsak, artan nüfus nedeniyle sadece 20 yıl sonra tarımsal üretim yetersiz hale gelecek” dedi.
Ataç, plansız kentleşme, erozyon, yanlış tarım uygulamaları ve tarım kimyasalları nedeniyle Türkiye’de tarım topraklarının %30’unun verimliliğini kaybettiğini söyledi. Her yıl dünyada 75 milyar ton, Türkiye’de 642 milyon ton verimli üst toprağın kaybedildiğini belirten Ataç, bu gidişatın gelecekte gıda krizlerini tetikleyebileceğini dile getirdi.
“Bu şekilde devam ederse 2050’ye gelindiğinde dünyadaki tarım topraklarının %90’ı verimliliğini kaybetmiş olacak. Buna karşılık gıda ihtiyacı %50 artacak” uyarısında bulundu.
Dünya Sağlık Örgütü’nün aşırı sıcaklıkların her yıl yüz binlerce insanın ölümüne yol açtığına ilişkin verilerini hatırlatan Ataç, yeşil alanların kentlerde sıcaklıkları 3–12 dereceye kadar düşürdüğünü ifade etti.
Kişi başına düşmesi gereken en az yeşil alan miktarının 9 m² olduğuna, ideal büyüklüğün ise 50 m² olarak önerildiğine dikkat çeken TEMA Vakfı, Türkiye’de kentsel yeşil alan oranının hâlâ %1’in altında kaldığını açıkladı.
TEMA Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Deniz Ataç, toprağın korunmasının sadece çevresel değil; gıda güvenliği, su güvenliği, toplum sağlığı ve ekonomik kalkınma açısından da kritik olduğunu söyledi.
“Toprağı kaybetmek, yaşamı kaybetmektir. Toprağını kaybeden bir ülke, suyunu, gıdasını ve doğal varlıklarını da kaybeder. Artan nüfusu beslemek ve afet risklerini azaltmak için toprağı merkeze koymak zorundayız” diyen Ataç, karar vericilere ve yerel yönetimlere bilim temelli, doğayla uyumlu planlama çağrısında bulundu.
TEMA Vakfı, Dünya Toprak Günü vesilesiyle tüm kamuoyuna seslenerek, bozulmaya yüz tutan toprakların korunması ve iyileştirilmesi için acil adımlar atılması gerektiğini vurguladı.
