4 Şubat Dünya Kanser Günü: Farkındalık ve Erken Teşhisin Önemi

Dünya genelinde kanserle mücadeleye dikkat çekmek amacıyla her yıl 4 Şubat’ta kutlanan Dünya Kanser Günü, farkındalık oluşturmayı, eğitimi artırmayı ve bireyleri harekete geçirmeyi hedefleyen küresel bir kampanya olarak öne çıkıyor. 2025-2027 yılları için belirlenen "Benzersizliğimizle Biriz" teması, her bireyin kanserle olan mücadelesinin farklı ve benzersiz olduğunu, ancak bu farklılıkların dayanışma ve empati ile insanları bir araya getirdiğini vurguluyor.

Kanserin Küresel ve Ulusal Etkileri

Kanser, dünya genelinde ölüm nedenleri arasında ikinci sırada yer almakta olup, her yıl yaklaşık 19.9 milyon kişiye kanser teşhisi konulmakta ve 9.7 milyon kişi bu hastalık nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Mevcut eğilimler devam ederse, 2040 yılında 30 milyon yeni kanser vakası ortaya çıkacağı öngörülmektedir. Ülkemizde de kanser, en yaygın ölüm nedenleri arasında bulunmakta ve yıllık 223 bin kişiye kanser teşhisi konulmaktadır. Erkeklerde kanser görülme oranı yüz binde 264.9, kadınlarda ise yüz binde 193.4 olarak belirlenmiştir.

En sık görülen kanser türleri arasında akciğer, meme, kolorektal (kalın bağırsak), prostat ve mide kanserleri yer almaktadır.

Kanserin Önlenebilir Risk Faktörleri

Uluslararası sağlık otoriteleri, kanserin üçte birinin önlenebilir olduğunu ve aşağıdaki risk faktörlerinden kaçınmanın hastalığın görülme sıklığını azaltabileceğini belirtmektedir:

• Tütün kullanımı (sigara ve dumansız tütün ürünleri)
• Sağlıksız beslenme (düşük meyve-sebze tüketimi, yüksek kalorili gıdalar)
• Obezite ve fiziksel aktivite eksikliği
• Alkol kullanımı
• HPV ve hepatit gibi enfeksiyonlara maruziyet
• Radyasyon ve hava kirliliği

Bu faktörlerden kaçınmak ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarını benimsemek, kanserin önlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır.

Erken Teşhisin Önemi ve Kanser Tarama Programları

Kanserle mücadelede erken teşhis büyük önem taşımaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), meme, rahim ağzı ve kalın bağırsak kanserlerinde toplum tabanlı tarama programlarını önermektedir. Türkiye’de de Ulusal Kanser Kontrol Programı kapsamında, 2008 yılından bu yana kayıt, önleme, tarama ve tedavi çalışmaları yürütülmektedir.

Ülkemizde Ücretsiz Kanser Tarama Programları:

• Meme kanseri: 40-69 yaş arası kadınlara yılda bir kez klinik meme muayenesi, 2 yılda bir mamografi
• Rahim ağzı kanseri: 30-65 yaş arası kadınlara 5 yılda bir HPV-DNA testi
• Kalın bağırsak kanseri: 50-70 yaş arası kadın ve erkeklere 2 yılda bir Gaitada Gizli Kan Testi (GGK), 10 yılda bir kolonoskopi

Bu taramalar, Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), İlçe Sağlık Müdürlükleri, Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM), Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM) ve Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM) ücretsiz olarak yapılmaktadır.

Ayrıca, kırsal ve dezavantajlı bölgelerde yaşayan bireyler için mobil tarama araçları ile hizmet sağlanmaktadır.

Farkındalık Çalışmaları Devam Ediyor

Ülkemizde, kanser taramalarının yaygınlaştırılması ve halkın bilinçlendirilmesi amacıyla 81 ilde kanser farkındalık çalışmaları yürütülmektedir. Vatandaşlar, “Hangi Tarama Bana Uygun?” uygulamasıyla hangi kanser türü için tarama yaptırabileceklerini öğrenebilirler. Detaylı bilgiye Kanser Dairesi Başkanlığı web sitesi üzerinden ulaşılabilir: hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser

Kanserle Mücadelede Hep Birlikte

4 Şubat Dünya Kanser Günü, sadece bir farkındalık günü olmanın ötesinde, yıl boyunca devam eden bir mücadeleyi simgeliyor. Bireylerin sağlıklı yaşam alışkanlıklarını benimsemesi, düzenli taramalar yaptırması ve toplumsal bilincin artırılması, kanserle mücadelede en güçlü silahlarımızdır. Unutmayalım, erken teşhis hayat kurtarır!