Sevgili okuyucular, bu hafta sizlerle engelli çalıalarımızın
emeklilik haklarından bahsetmek istiyorum.
Erken Emeklilik Hakkı
1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve
Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı tek
bir çatı altında toplanmış, bu Kanunların geçerli hükümleri, 5510
sayılı Kanuna geçici maddeler olarak alınmıştır. Dolayısıyla 5510
sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden önce işe girmiş olanlar, işe
girişte tabi oldukları Kanunlar kapsamında kazanmış oldukları
sürelerde emekli olurlar.
Engelli çalışanların emeklilik haklarına yönelik bilgiler
Engelli çalışanın emekli olduğunda alacağı aylık; yaşlılık aylığıdır.
Engelli çalışanlar, yaşa bağlı olmaksızın erken emekli olma hakkına sahiptir.
Emeklilik için çalışılması gerekli sürenin belirlenmesinde önemli
olan, sigortalılık başlangıç tarihidir. Ayrıca, emekli olunurken engel
oranının ve çalışılan sürenin önemi vardır.
Erken emekli olabilmek için; ön görülen yılın tamamlanmış, aynı
zamanda prim gününün dolmuş olması gereklidir. Yani emeklilik süresi
15 yıl olan bir çalışan, 15 yılı dolmuş olmasına rağmen, istenen prim
günü tam değilse, prim gününü tamamlamak için çalışmaya devam
etmelidir.
Emeklilik sürelerinin hesabında erkek ve kadın çalışanlara ait bir
ayrım olmasına rağmen, engelli çalışanlar arasında bu ayrım yoktur.
Erken emeklilik talebinde bulunmak için kişinin çalışıyor durumda yani
adına sigorta primi yatıyor olması zorunludur.
Emeklilik için süresi dolan engelli çalışanın erken emeklilik
başvurusunun onay makamı SGK’dır.
Erken emeklilik talebinde çalışanlar, kurumlarına dilekçe ile başvuru
yapar. Memur tarafından kuruma verilen dilekçe;  kurum tarafından SGK
Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığına gönderilir. Bağ-Kurlu
çalışanlar ise doğrudan SGK’ya başvuru yapar.
SGK, engelli çalışan adına emeklilik bildirimi yapmaz. Erken emeklilik
için kanunda verilen süre dolduğunda çalışan zorla emekli edilemez.
SGK Sağlık Kurulu, çalışanın engelli sağlık raporunu inceleyerek
hakkında karar verir. SGK’nın başvuran hakkında karar vermesi için,
engelli sağlık raporu vermeye yetkili hastanelerden alınmış bir rapor
olması gerekir. SGK Sağlık Kurulu, bu raporla birlikte başvuranın
engel durumu ile ilgili tıbbi belgeleri inceler ve çalışma gücü kayıp
oranı belirlenir. Emeklilik başvurusunun kabul ya da reddine ilişkin
karar, SGK tarafından çalışana kurumu aracılığı ile gelirken şahsen
başvuruda şahıs adına iletilir.
Emeklilik başvurusundan önce çalışanlar, emekli olup olamayacaklarına
dair ya da emeklilik sürelerinin hesabı için de SGK’ya başvuru
yapabilir. Başvuruda SGK, engelli sağlık raporunun aslını ya da noter
onaylı suretini isteyebilir.
SGK, emekli olan bazı engelli çalışanlar hakkında kontrol muayenesi
kararı alabilir.
Engelli Memurun Erken Emeklilik Hakkı
Engelli memurun erken emeklilik sürelerinin belirlenmesinde önemli
olan tarih, 1 Ekim 2008’dir.
1 Ekim 2008 öncesi işe girmiş olan memurlar; 5434 sayılı Emekli
Sandığı Kanunu hükümlerine tabidir. Bu Kanun hükümlerine göre, işe
girerken engelli olan ve işe girdikten sonra engelli hale gelen
memurların emeklilik süreleri farklılık gösterir. Bu sürelerin
hesabında askerlik ve doğum borçlanması ile birlikte hizmet
birleştirme süreleri dikkate alınır.
Engelli memur erken emeklilik hakkından yararlanmak için, işe giriş
tarihi ne olursa olsun vergi indirimi belgesi almak zorunda değildir.
1 Ekim 2008 Öncesi İşe Giren Engelli Memurun Erken Emeklilik Süreleri
5510 sayılı Yasanın Geçici 4. Maddesine göre;
a) 1 Ekim 2008 öncesi engelli olarak işe giren engelli memurlar, engel
oranına bakılmaksızın; 15 yıl (5400 prim günü) dolduğunda erken
emeklilik hakkı elde ederler.
b) 1 Ekim 2008 öncesi işe girmiş ancak işe girdikten sonra engelli
hale gelenlerden, engel durumlarının doğuştan olduğunu belgeleyenler
de 15 yıl dolduğunda erken emeklilik hakkı elde ederler.
c) 1 Ekim 2008 öncesi işe girmiş ancak işe girdikten sonra engelli
hale gelenler için engel oranlarına göre emeklilik süreleri
belirlenir. Buna göre;
ı) %50 ilâ %59 arasında engelli olduğu anlaşılan sigortalılar, en az
16 yıl sigortalı olmakla (5760 gün),
ıı) %40 ilâ %49 arasında engelli olduğu anlaşılan sigortalılar, en az
18 yıl sigortalı olmakla (6480 gün),
ııı) %60 ve üzerinde engelli olduğu anlaşılıp, malulen emeklilik hakkı
alamayan sigortalılar, en az 15 yıldan beri sigortalı olmak ve en az
3600 prim günü ile
emeklilik hakkı elde ederler.
1 Ekim 2008 Günü ve Sonrası İşe Giren Engelli Memurun Erken Emeklilik Süreleri
5510 Sayılı Yasanın 28. Maddesine göre;
ı) %50 ilâ %59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan
beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,
ıı) % 40 ilâ %49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18
yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,
ııı) İşe girmeden önce malul durumda olup bu nedenle malulen emeklilik
hakkından yararlanamayanlar, en az 15yıldan beri sigortalı bulunmak ve
en az 3960 prim günü ile;
emeklilik hakkı elde ederler ve bu kişilere yaşlılık aylığı bağlanır.
Engelli Bağ-Kur Çalışanlarının Erken Emeklilik Sürelerine Yönelik Bilgi
1 Ekim 2008 öncesinde Bağ-Kur’lu olan engellilere erken emeklilik
hakkı tanınmamışken bu tarihten sonra Bağ-Kurlu engellilere de erken
emeklilik hakkı verilmiştir.
5510 Sayılı Kanununa göre engel oranı %40 ve üzerindeki engelliler hem
çalışarak hem de isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek erken emeklilik
haklarını kullanabilirler.
Bağ-Kur’lu engelli çalışanların erken emeklilik vergi indirimi belgesi
almak zorunluluğu yoktur. Bu kişilerin erken emeklilik talebinde
bulunduklarında prim borcu bulunmaması gerekir.
Emeklilik için SGK ya şahsen başvuru esastır. SGK engelli işçi adına
emeklilik bildirimi yapmaz. Erken emeklilik için kanunda verilen süre
dolduğunda, engelli işçi zorla emekli edilemez.
   Sevgili okuyucularımız bu konuda  söylenecek bazı hususlar daha var
ama  yazımız biraz  uzadı,bu hafta bu kadarla bitirelim istiyorum.
   Aksaray daki emeklilik ofisimizde yurtdışında çalışan
vatandaşlarımızın borçlanma ve emeklilik işlemlerine yardımcı
olunmaktadır. İrtibat telefon 0 532 541 02 70
   Gelecek hafta yeni konularda buluşmak üzere,  sizlere bu
yazılarımızı gönderdiğimiz Dikili den Reyhan  Bağımızda sağlıklı
günler diliyorum.