Bu Sokakta, Her 50 Metrede Bir Medeniyetin İzi Var

Aksaray Dere Mahallesi Vehbibey Caddesi üzerinde bulunan tarih sokağında, 4 dönemin eserleri 50 metre arayla yan yana bulunuyor. 11 bin yıllık tarihi ile birçok medeniyete ev sahipliği yapmış Aksaray’da 4 medeniyetin eserleri yan yana tarih severleri bekliyor.

Beylikler döneminden; Zinciriye Medresesi, Osmanlı döneminden; Paşa Hamamı, Selçuklu döneminden; Debbağlar Köprüsü ve Cumhuriyet döneminden Azm-i Milli Un Fabrikası eserleri tarih sokağında tüm ihtişamıyla Anadolu’da bin yıldır yan yana Türk varlığının simgesi olarak yer alıyor.

Debbağlar Köprüsü; 12. Yüzyıl Selçuklu dönemi eseridir. Eski Debbağlar Mahallesi’nde olduğundan bu adla anılmaktadır. Azmi Milli un fabrikası yanındadır. Üç gözlüdür. Hacı Ali Paşa tarafından payandalarla takviye ettirilmiş ve yapılan tamire ilişkin tamir kitabesi vardır.

Zinciriye Medresesi; Karamanoğulları beyliği döneminde Yahşi Bey tarafından 1336 yılında yaptırılmıştır. Yerel (tüf) kesme taş ve tuğla kullanılarak yapılan medrese dört eyvanlı ve açık avlulu medrese planı düzenindedir. Portali Selçuklu geleneğini devam ettiren plastik Selçuklu motifleriyle işlenmiş, eyvanlar bitkisel ve geometrik biçimlerle tezyin edilmiştir. Medresenin diğer bir özelliği de dış duvarları üzerinde yer alan dendanelerden dolayı bir kale görünümü sergilemesidir. Medrese, Osmanlı Devleti'nin son zamanında hapishane olarak kullanılırken, 1985 yılında ise Aksaray Müzesi olarak işlev görmeye başladı. Müzenin taşınmasının ardından restore edilen medrese günümüzde Aksaray Belediyesi tarafından sosyal ve kültürel etkinliklerde değerlendirilmektedir.

Paşa Hamamı; Sultan II. Abdülhamid’in Seraskeri Ortaköylü Hacı Ali Paşa tarafından yaptırılan bu Osmanlı eseri, Aksaray şehir merkezinde işlevselliğini devam ettirerek günümüze ulaşan tek hamamdır. Kadın ve erkek hamamı olarak iki kısımdan oluşmaktadır. Düzgün kesme taştan yapılan hamamın, iki küçük, dört de büyük olmak üzere toplam altı kubbesi bulunmaktadır. Tipik bir Osmanlı eseri olan yapı, kare planlı altı odadan teşekkül etmiştir. Odalarda karşılıklı iki eyvan olup, kubbeler, köşelerde yer alan kemerler üzerine oturtulmuştur. Kubbeleri taş ile örülen hamamın üzerinde aydınlatma görevi gören küçük delikler mevcuttur. Tabanın orijinali mermer olan hamamın, bugün büyük kısmı kaldırılmış yerine mozaik yapılmıştır. Hamamın giriş olarak kullanılan orta kısmında, iç bükey altı köşeli, orijinalliğini muhafaza eden bir havuz bulunmaktadır.

Azm-i Milli Un Fabrikası; Aksaray'da 1924 yılında Mustafa Kemal Atatürk’ün isteğiyle, 250 bin lira sermayeyle kurulan ve Milletin azmi anlamına gelen ‘Azmi Milli’ un fabrikası, 1997 yılına kadar üretimini sürdürdü. Türkiye’de kurulan ilk un fabrikası unvanına sahip Azmi Milli, aynı zamanda Mamasın Barajı'na kurulan elektrik santraliyle de kendi enerjisini üreten bir fabrika özelliğini taşıyor. Sanayi ve Bilim Müzesi olan Azmi Milli'nin öne çıkan özelliği ise makine tesisatının halen çalışır vaziyette olması. Şuan müze olarak kullanılan fabrika haftanın yedi günü ziyaretçilerini ağırlıyor.

Konuyla ilgili konuşan Aksaray Belediye Başkanı Dr. Evren Dinçer; “Bizler belediye olarak ecdadımızın eserlerine daima sahip çıkıyoruz. Dere Mahallemizde bulunan tarih sokağı Anadolu’nun yıllarca egemenliğimiz altında olduğunu göstermektedir. Bin yıllık eserlerde, yüz yıllık eserlerde hala dimdik ayakta. Aksaray milattan önce 10 binli yıllara dayanan köklü bir geçmişe sahip. Bizlerde şehrimizde bulunan bu tarihi eserlere sahip çıkarak hali hazırda 6-7 noktada restorasyon çalışması gerçekleştiriyoruz. Amacımız bu eserleri gelecek nesillere aktarabilmek. Bu güzellikler için tüm vatandaşlarımızı ve tarih severleri bu sokağı görmeye davet ediyorum.” dedi